Kody kreskowe - wszystko co powinniśmy o nich wiedzieć [2023]

Historia kodów kreskowych

Kod kreskowy to graficzny zapis cyfr, liter i znaków specjalnych, który ma na celu zautomatyzowanie identyfikacji oraz wydawania czy sprzedawania produktów, towarów czy usług. Historia używanych dzisiaj na światową skalę kodów kreskowych sięga końca lat 40-tych XX wieku.

Dalszy rozwój kodu kreskowego

Dopiero po kilkunastu latach, w 1969 roku David Collins wynalazł skuteczne źródło światła, które pozwoliło na odczytywanie wyprodukowanych kodów. Laser - bo o nim mowa - był idealnym rozwiązaniem problemów z jakimi borykali się wcześniej Woodland i Silver i jest stosowany do dnia dzisiejszego. Eksperymentalny system jaki stworzył i zainstalował Collins w fabryce GM (General Motors) oraz w firmie spedycyjnej przykuł uwagę sieci supermarketów, które w 1970 roku powołały specjalny fundusz rozwoju kodów kreskowych.

Niedługo potem firma IBM wprowadziła na rynek proste kody kreskowe, jakie używane są do dnia dzisiejszego. Stworzono tzw. standard UPC (Universal Product Code) obowiązujący w USA do dnia dzisiejszego, dzięki któremu usprawniono obsługę klienta kupującego towary w różnych sklepach. Pierwszym produktem jaki został sprzedany po zeskanowaniu kodu kreskowego była paczka gum do żucia.

W 1977 w Europie stworzono odpowiednik systemu amerykańskiego, znany jako standard EAN. 21 lat później postanowiono połączyć obydwa standardy i stworzyć jeden globalny system - tak powstał obecnie używany system GS1. Polska została włączona do systemu EAN po przemianach ustrojowych, w 1990 roku.

Rodzaje kodów kreskowych

Istnieje wiele różnych rodzajów kodów, które dzielą się na następujące kategorie ze względu na:

Wymiarowość kodu

• kody jednowymiarowe (1D) – informacje zawarte w kodzie zapisane są przy pomocy przeplatających się na przemian czarnych i białych kresek w jednej linii, np. kod EAN-13 czy kod 128,
• dwuwymiarowe matrycowe – informacje zapisane są na określonej powierzchni, najczęściej przy pomocy białych i czarnych kwadratów lub prostokątów, np. kod QR czy kod DataMatrix
• dwuwymiarowe piętrowe – są rozwinięciem kodów jednowymiarowych, składają się z kilku linii kodu umiesczonych jedna pod drugą
• złożone – są to kody, w któych występują zarówno elementy kodów jedno jak i dwuwymiarowych

Szerokość kresek

• jednakowa szerokość kresek - kody, w których wszystkie kreski są jednakowej szerokości
• dwie szerokości kresek - kody, w których kreski mają dwie różne szerokości

Rodzaj kodowanych symboli

• kody numeryczne – kody, w których zakodowano jedynie cyfry w systemie dziesiętnym
• kody alfanumeryczne – są rozszerzeniem kodów numerycznych, oprócz cyfr kodowane są w nich różne znaki i symbole

Ciągłośc kodu

• kody ciągłe – brak w nich przerwy pomiędzy kodowanymi znakami
• kody dyskretne – kody w któyrych pomiędzy kodowanymi znakami występują przerwy

Ilość kodowanych znaków

• kody o określonej długości – kody, w których liczba kodowanych znaków jest stała i niezmienna, np. kod EAN–8
• kody o zmiennej długości – tutaj liczba kodowanych znaków jest zmienna i inna dla różnych kodów, np. kod 39, kod przeplatany 2 z 5

Najpopularniejsze rodzaje kodów to: Data Matrix, Kod QR, Code 128

Generowanie kodów kreskowych - co i jak?

W tej części artykułu dowiemy się w jaki sposób możemy wygenerować kod kreskowy i w jakim celu możemy go wykorzystać.

Gdzie znajdziemy kody kreskowe?

Kody kreskowe znajdują się na wszelkiego rodzaju produktach. Każdy artykuł, który jest sprzedawany powinien posiadać unikalny kod EAN (zazwyczaj rodzaj kodu to EAN-13). Kody występują również na magazynach w celu weryfikacji miejsca magazynowego, jak i samego pobieranego produktu gdzie niekoniecznie jest on oznaczony kodem, który zostanie przypisany mu podczas sprzedaży.

Jak generować kody

Generowanie odpowiednich kodów to istotna cześć całego procesu. Jeśli chcemy aby nasz kod był bezproblemowo odczytywany przez czytnik powinniśmy zadbać o odpowiednią strukturę kodu. Na samym początku powinniśmy zdecydować czy kod będzie używany tylko w użytku własnym czy produkt trafi do sprzedaży. Jeśli chcemy oznaczyć produkty dla własnego użytku możemy kod wygenerować zarówno z strony internetowej np. Generator kodów jak i z programu magazynowego WeaverSoftware . Natomiast gdy produkt będzie przeznaczony do sprzedaży musimy zgłosić się do instytucji GS1 w celu zakupu kodów dla naszych produktów

Kod został wygenerowany, co dalej?

W momencie gdy otrzymaliśmy lub wygenerowaliśmy kod musimy zastanowić się w jakich warunkach będzie on użytkowany aby dobrać odpowiednie etykiety do wydruku takiego kodu. Powinniśmy wybrać druk termiczny czy termotransferowy? Pomocny może być artykuł : Druk termiczny a termotranferowy

Warunki w jakich kod będzie użytkowany mają duże znaczenie na prawidłowe odczytywanie kodów. Dużą rolę ma tutaj oświetlenie. Gdy będzie one zbyt mocne mogą występować problemy. Czytnik będzie odbijał światło lasera od etykiety w taki sposób, że kod będzie niewidoczny dla urządzenia.

Kod wydrukowany!

Finalnie zakończył się proces generowania kodu. Został wydrukowany i naklejony w odpowiednie miejsce. Możemy teraz cieszyć się z użytkowania zarówno naszej drukarki jak również czytników kodów kreskowych dzięki którym te kody możemy odczytywać.

Kod kreskowy kontra kraj pochodzenia

Kody kreskowe są nieodłącznym elementem zakupów. Codziennie podczas chociażby zakupów spożywczych nasze produkty są skanowane. Wielu z nas pewnie nie zwraca uwagi na kody kreskowe. Kryją one jednak wiele informacji. Dziś skupimy się na trzech pierwszych cyfrach kodu kreskowego (tzw.prefiksie), które ujawniają kraj pochodzenia produkt.

Po przeczytaniu tej części wpisu będziesz już wiedzieć, czy włoski makaron "penne" kupiony przez ciebie w supermarkecie naprawdę został wyprodukowany we Włoszech oraz wiele innych. Ważną kwestią do wyjaśnienia jest to, że nie zawsze kraj, który wynika z kodu kreskowego, jest rzeczywistym producentem danego produktu. Co to oznacza? Prefiksem danego kraju może być również oznaczony produkt, który został wyprodukowany przez firmę mającą siedzibę w danym państwie. Oznacza to w praktyce, że po złożeniu odpowiedniego wniosku do międzynarodowej organizacji GS1 oraz uiszczeniu opłaty przedsiębiorstwo posiadające siedzibę na terenie Unii Europejskiej może uzyskać prawo do znakowania swoich produktów kodem kreskowym innego kraju.

Warto jednak pamiętać, że jest to jeden ze sposobów na sprawdzenie pochodzenia produktu i sugestia niż prawda, która precyzyjnie wskazuje miejsce wytworzenia towaru. Dla tego należy podchodzić do tego z pewnym dystansem.

Kody kreskowe można podzleć na 10 typów. Każdy z nich rozpoczyna się kolejno od cyfry 0, 1, 2 i tak dalej. Poniżej znajduje się tabela, która przedstawia wszystkie dostępne typy kodów oraz przyporządkowane do niego kraje bądź specyficznej grupy.

Kody typu 0

Kody typu 1

Kody typu 2

Kody typu 3

Kody typu 4

Kody typu 5

Kody typu 6

Kod typu 7

Kody typu 8

Kody typu 9

Popularne kody kreskowe 1D oraz dwuwymiarowe 2D

Kody kreskowe, zarówno jedno- (1D) jak i dwuwymiarowe (2D), stanowią nieodłączny element współczesnego społeczeństwa. Od produkcji i handlu, poprzez logistykę, aż po sektor zdrowia i edukację, kody kreskowe umożliwiają efektywne i szybkie gromadzenie, przechowywanie oraz przetwarzanie informacji.

W miarę rozwoju technologii, kody kreskowe stają się coraz bardziej zaawansowane, oferując nowe możliwości i rozwiązania dla różnych branż i sektorów. Tak szybki rozwój technologiczny przyczynił się do stworzenia ogromnej ilości kodów kreskowych 1d i 2D najróżniejszego rodzaju. Poniżej przedstawiamy 20 najpopularnijeszych kodów kreskowych.

Kody kreskowe 1D

• Kod UPC - to pierwszy standard kodu kreskowego zaprojektowany do śledzenia i identyfikacji produktów. Wprowadzony został w supermarketach w USA i Kanadzie w 1973 roku, z myślą o usprawnieniu obsługi klientów i gromadzeniu danych w punktach sprzedaży. UPC został opracowany w Stanach Zjednoczonych w latach 70-tych XX wieku przez George'a Laurera, pracującego dla IBM. Głównym celem stworzenia tego systemu było usprawnienie procesu sprzedaży i zarządzania zapasami w sklepach.
• Kod EAN - EAN, czyli Europejski Kod Towarowy (European Article Number), to system kodów kreskowych wprowadzony w 1977 roku przez organizację European Article Numbering. Ten typ kodowania produktów powstał na bazie wcześniej stworzonego w Stanach Zjednoczonych i Kanadzie kodu UPC. W 2005 roku oba te systemy zostały ustandaryzowane pod nazwą Global Trade Item Number (GTIN) przez nowo utworzoną globalną jednostkę GS1. Kod EAN to ciągły, numeryczny, modularny kod z samosprawdzalną cyfrą kontrolną. Wymaga on jednak stosunkowo dużej precyzji podczas druku, co eliminuje możliwość używania go na papierze o niskiej jakości, takim jak karton. Dlatego też, jego stosowanie wymaga dobrej jakości urządzeń drukujących.Jest uniwersalnym kodem stosowanym na całym świecie i znajdziemy go na większości komercyjnych opakowań znajdujących się w każdym sklepie.
• CODE 39 - Code 39, znany również jako "Code 3/9", "USD-3", "Alpha39", "Kod 3 z 9", to uniwersalny kod kreskowy, który może reprezentować cyfry, litery (wielkie) oraz niektóre znaki specjalne. Kod 39 powstał w 1974 roku i zyskał na popularności po wykorzystaniu przez Departament Obrony Stanów Zjednoczonych, który użył go do etykietowania przesyłek dostarczanych przez dostawców. Kod ten jest obecnie powszechnie stosowany w przemyśle motoryzacyjnym do oznaczania poszczególnych części i standaryzowany przez AIAG (Automotive Industry Action Group) w USA. Jednakże, ze względu na małą gęstość zapisu danych, kod 3 z 9 nie jest polecany do stosowania na małych przedmiotach. Omawiany kod może zostać odczytany przez praktycznie każdy czytnik kodów kreskowych, co potwierdza jego uniwersalność.
• Kod GS1-128 - Kod GS1-128, wcześniej znany jako EAN-128 lub UCC-128, to standard kodu kreskowego opracowany przez GS1, międzynarodową organizację standaryzacyjną. GS1-128 jest zgodny z Code 128, ale dodatkowo zawiera specjalny prefiks (tzw. znak funkcyjny - FNC1), który informuje skaner, że dane zawarte w kodzie powinny być interpretowane zgodnie ze standardami GS1. GS1-128 to norma umożliwiająca prostą wymianę informacji między firmami. W odróżnieniu od niektórych innych kodów kreskowych, które służą jedynie do przechowywania danych, GS1-128 jest tzw. samoopisującym się kodem, co oznacza, że przechowuje on informacje wraz z opisem tych danych za pomocą identyfikatorów zastosowań (IZ). Nie jest to samodzielny typ kodu kreskowego, lecz standard określający format prezentacji określonych danych. GS1-128 wykorzystuje Code 128 jako podstawę dla kodowania, dodając do niego dodatkowe funkcje specyficzne dla systemu GS1.
• Code 128 - Code 128 jest rodzajem jednowymiarowego kodu kreskowego, który jest zdolny do zakodowania znaków ASCII w zakresie od 0 do 127 (stąd nazwa). Jest to wysoce wszechstronny i wydajny kod, który jest powszechnie stosowany w różnych sektorach, od logistyki po sprzedaż detaliczną, ze względu na swoją zdolność do zakodowania dużej ilości informacji na małym obszarze.

  Kod 128 został wprowadzony na rynek w 1981 roku przez Computer Identics Corporation (obecnie Honeywell Scanning & Mobility), by sprostać rosnącemu zapotrzebowaniu na kody kreskowe, które mogłyby zakodować znaki ASCII pełnej długości, a nie tylko numeryczne lub alfanumeryczne znaki ograniczonej długości, jak w przypadku wielu wcześniejszych kodów.

• Kod kreskowy Codabar - Codabar to typ kodu kreskowego zaprojektowany przez firmę Pitney Bowes i po raz pierwszy opublikowany w 1972 roku. Firma ta była jednym z pionierów w dziedzinie technologii kodów kreskowych. Kod Codabar został pierwotnie stworzony do obsługi procesów sortowania i śledzenia poczty. Od tamtego czasu stał się jednak popularnym wyborem w wielu innych sektorach, takich jak służba zdrowia, biblioteki i edukacja, z powodu jego prostej struktury i łatwości odczytu. Kod Codabar jest łatwy do drukowania i skanowania, co jest jednym z powodów, dla których pozostaje popularny pomimo wprowadzenia bardziej zaawansowanych technologii kodów kreskowych. Wiele różnych typów skanerów, zarówno tych starszych, jak i nowszych, może odczytać kody Codabar.
• Code 93 - Kod kreskowy Code 93 został zaprojektowany w 1982 roku przez firmę Intermec jako ulepszenie i rozszerzenie popularnego kodu Code 39. Code 93 został zaprojektowany tak, aby zapewnić wyższą gęstość danych w porównaniu do Code 39, pozwalając na kodowanie pełnego zestawu ASCII (zarówno standardowego, jak i rozszerzonego) za pomocą kombinacji dwóch znaków.
• Interleaved 2 z 5 - Kod kreskowy Interleaved (Przeplatany) 2 z 5 (ang. ITF - Interleaved two of five) został opracowany przez firmę Intermec w roku 1972 i jest liniowym, numerycznym kodem kreskowym z funkcją samosprawdzalności. ITF-25 jest kodem ciągłym o zmiennej długości, jednak nie dłuższej niż 16 cyfr. Jego nazwa pochodzi od unikalnej metody kodowania cyfr, w której dwie cyfry są reprezentowane razem w parze, z jednym zestawem pasków reprezentującym pierwszą cyfrę i przerwami reprezentującymi drugą.
• Kod GS1 DataBar - Kod GS1 DataBar, dawniej znany jako Reduced Space Symbology (RSS), to rodzina kodów kreskowych opracowanych przez GS1 - międzynarodową organizację non-profit, która projektuje i wdraża globalne standardy dla efektywnego zarządzania łańcuchem dostaw. GS1 DataBar został wprowadzony w 2001 roku jako odpowiedź na rosnącą potrzebę małych, wysoce wszechstronnych kodów kreskowych, które mogą być łatwo stosowane na małych towarach lub produktach, które wcześniej były trudne do oznakowania za pomocą tradycyjnych kodów kreskowych, takich jak EAN czy UPC.
• Matrix 2 z 5 - Kod kreskowy Matrix 2 of 5 jest jednym z najstarszych i pierwszych kodów kreskowych na świecie. To kod numeryczny o zmiennej długości, używany głównie w sektorze przemysłowym, stąd pochodzi część jego nazwy, "2 of 5", która oznacza, że z każdych pięciu elementów (pasków) dwa są szerokie. Wynaleziony został w roku 1970 przez firmę Nieaf Co. Matrix 2 z 5 jest szczególnie przydatny w sytuacjach, które wymagają łatwej identyfikacji numerycznej, takich jak oznaczanie pudełek w magazynie. To znaczenie było szczególnie istotne w czasach, gdy komputeryzacja nie była jeszcze powszechna, a niezbędne było szybkie i niezawodne śledzenie towarów.
• CODE 11 - Kod 11, czasami nazywany także USD-8, to kod kreskowy zaprojektowany i wprowadzony na rynek w 1977 roku przez firmę Intermec. Został stworzony głównie z myślą o telekomunikacji, gdzie istniało duże zapotrzebowanie na kod, który mógłby zakodować wiele informacji w sposób efektywny i kompaktowy. Początkowo, kod 11 był używany do oznaczania urządzeń telekomunikacyjnych, w szczególności w sektorze przemysłowym. Jest to kod numeryczny, o małej gęstości, który pozwala na kodowanie liczb od 0 do 9, a także znaku "-", który jest używany jako symbol kontrolny.
• Kod ISBN - ISBN, czyli Międzynarodowy Znormalizowany Numer Książki (International Standard Book Number), to unikalny identyfikator nadawany każdej książce na świecie. Koncepcja ta pojawiła się w 1966 roku, podczas londyńskiej konferencji księgarzy. Została oficjalnie wprowadzona w 1970 roku przez Międzynarodową Organizację Normalizacyjną (ISO). ISBN jest systemem, który ułatwia zarządzanie i dystrybucję książek na całym świecie. Dzięki niemu, każda książka ma swój unikalny kod, co umożliwia precyzyjne wyszukiwanie konkretnego tytułu w bazach danych księgarń, bibliotek czy wydawców. Ponadto, ISBN pomaga w zarządzaniu prawami autorskimi oraz w monitorowaniu sprzedaży książek.
• Kod MSI Plessey - System kodowania znaków w kodach Plessey posłużyło firmie MSI Data Corporation do stworzenia własnej wersji kodów, zwanych MSI Plessey (Modified Plessey) lub czasami określanych jako modyfikowane kody Plessey. Podstawowym obszarem wykorzystania kodu MSI jest etykietowanie półek sklepowych, co znacząco usprawnia proces inwentaryzacji.
• Pharmacode - Kod Pharmacode, znany również jako Code 32 lub Pharmaceutical Binary Code, to specjalny rodzaj kodu kreskowego stworzony specjalnie do użytku w przemyśle farmaceutycznym. Został opracowany przez firmę Laetus jako system do kontroli jakości pakowania leków. Chociaż Pharmacode jest mniej znanym kodem kreskowym, odgrywa kluczową rolę w przemyśle farmaceutycznym na całym świecie. Pharmacode powstał w latach 70. XX wieku, kiedy przemysł farmaceutyczny zaczął poszukiwać nowych sposobów na poprawę bezpieczeństwa i efektywności procesów pakowania. Przemysł ten potrzebował systemu, który pozwoliłby na szybką i dokładną identyfikację leków, zwłaszcza podczas procesu pakowania, gdzie istnieje ryzyko pomylenia podobnych produktów. Firma Laetus podjęła się tego wyzwania i opracowała kod, który spełniał te wymagania, tworząc kod Pharmacode.
• Kod kreskowy Telepen - Telepen to system kodowania kreskowego, który został opracowany w 1972 roku przez brytyjską firmę Telepen Barcode Systems. Kod ten został stworzony z myślą o szeregach specyficznych wymagań, które nie były w pełni zaspokajane przez istniejące wówczas systemy kodowania kreskowego. Kluczowym celem było stworzenie kodu kreskowego, który mógłby przechowywać dużą ilość informacji w małej przestrzeni, a także być odporny na błędy.

Kody dwuwymiarowe 2D

• Kod QR - Kod QR (Quick Response Code) to dwuwymiarowy kod kreskowy, który został stworzony w 1994 roku przez firmę Denso Wave, japońską firmę specjalizującą się w automatyzacji i robotyce przemysłowej, jako narzędzie do śledzenia części w procesie produkcji samochodów. Został opracowany jako ulepszona wersja tradycyjnego kodu kreskowego, zwiększając ilość przechowywanych danych i umożliwiając szybkie skanowanie. Firma Denso Wave zdecydowała się nie pobierać opłat za korzystanie z kodu QR, co przyczyniło się do jego szybkiego rozpowszechnienia i przystosowania do wykorzystania w wielu innych sektorach.
• Kod Aztec - Kod Aztec to dwuwymiarowy kod kreskowy, który został stworzony przez pracowników firmy Welch Allyn Andrew Longacre, Jr. i Roberta Husseya w 1995 roku. Poszukiwali oni kodu kreskowego zdolnego do przechowywania dużych ilości danych na niewielkiej powierzchni, a także przeznaczonego do bezproblemowego odczytywania tych danych nawet przy niskiej jakości druku. Nazwa "Aztec" pochodzi od podobieństwa kodu do formy centralnej piramidy azteckiej, widzianej z góry.
• Kod DataMatrix - DataMatrix to rodzaj kodu kreskowego 2D, który jest zdolny do przechowywania dużej ilości informacji na stosunkowo małej przestrzeni. Jest on powszechnie stosowany w wielu różnych sektorach, włączając w to produkcję, logistykę, przemysł farmaceutyczny, sektor elektroniki i wiele innych. Został wynaleziony i opracowany przez międzynarodową korporację Integrated Systems Design (ID Matrix) w 1989 roku. Wynalezienie kodu DataMatrix było odpowiedzią na rosnące zapotrzebowanie na zdolność do kodowania dużej ilości danych w małych, kwadratowych symbolach. W porównaniu do wcześniejszych kodów kreskowych, DataMatrix był w stanie przechować znacznie więcej informacji na tej samej powierzchni.
• MaxiCode - MaxiCode jest dwuwymiarowym (2D) kodem matrycowym, który został pierwotnie opracowany i opatentowany przez firmę United Parcel Service (UPS) w 1992 roku. Jest to kod specjalnie zaprojektowany do szybkiego skanowania w wysokich wymaganiach przemysłowych, szczególnie w branży logistycznej i kurierskiej. Znany jest również pod nazwą "kod UPS", ponieważ UPS był pierwszą firmą, która zastosowała ten kod na szeroką skalę do zarządzania swoją globalną siecią dostaw.
• Kod PDF417 - Kod PDF417, zwany również kodem kreskowym PDF (Portable Data File), został stworzony w 1991 roku przez firmę Symbol Technologies, która jest teraz częścią Zebra Technologies. Firma Symbol Technologies była wówczas jednym z wiodących graczy w sektorze kodów kreskowych i identyfikacji produktów. Projekt PDF417 został rozpoczęty w odpowiedzi na rosnące zapotrzebowanie na kod kreskowy zdolny do przechowywania większych ilości danych niż standardowe kody jednowymiarowe. Istotnym elementem tego kodu jest jego zdolność do przechowywania ponad 1,1 kilobajta danych, co czyni go idealnym dla zastosowań, które wymagają przechowywania dużej ilości danych, takich jak biometria, identyfikacja, dokumentacja logistyczna, a także śledzenie i zarządzanie danymi w różnych sektorach przemysłu.

Podsumowanie

W tym artykule poznaliśmy historię kodów kreskowych, dowiedzieliśmy się jakie są rodzaje, do czego są wykorzystywane oraz w jaki sposób można kody kreskowe generować. Wiedza ta przybliżyła nam jak i kiedy powstały te kreskowe symbole umieszczane na produktach oraz w jaki sposób sprawdzić z jakiego kraju pochodzą produkty, z którymi stykamy się na codzień, umieszczając je w naszym koszyku. 

Artykuł pokazuje jak ważną rolę w każdym biznesie pełnią kody kreskowe i w jaki sposób pomagają zarządzać różnego rodzaju towarami, szczególnie ich stanem magazynowym i klasyfikacją, wpływając na przejrzystość danych.