Czas pracy 2023 - wymiar czasu pracy w 2023 roku. [2025]

Wymiar czasu pracy jest jednym z kluczowych aspektów naszego życia zawodowego. Odpowiednio zorganizowany czas pracy pozwala na zbalansowanie obowiązków zawodowych i prywatnych, a także wpływa na nasze samopoczucie i wydajność. W Polsce, jak i w innych krajach Unii Europejskiej, obowiązują określone przepisy dotyczące organizacji czasu pracy, które mają na celu zapewnienie bezpieczeństwa i zdrowia pracowników. W 2023 roku, nie nastąpiły znaczące zmiany w przepisach dotyczących wymiaru czasu pracy w porównaniu z latami poprzednimi, jednak warto przypomnieć zasady związane z czasem pracy i zwrócić uwagę na kilka istotnych kwestii.

W tym artykule omówimy:

• Czym jest czas pracy
• Podstawowe zasady czasu pracy
• Jakie są systemy czasu pracy
• Elastyczność czasu pracy
• Wymiar czasu pracy w roku 2023
• Ewidencja czasu pracy

Czym jest czas pracy?

Czas pracy to okres czasu, w którym pracownik jest zobowiązany do wykonywania swoich obowiązków służbowych na rzecz pracodawcy i pozostaje w jego dyspozycji w zakładzie pracy, bądź innym miejscu wyznaczonym do wykonywania pracy. Obejmuje to zarówno czas bezpośrednio spędzony na wykonywaniu zadań związanych z pracą, jak i przerwy w pracy, które są przewidziane w przepisach prawa pracy lub umowie o pracę. Pracownik ma obowiązek pozostać w dyspozycji pracodawcy w miejscu wykonywanej pracy od momentu stawienia się w zakładzie pracy do upływu określonego czasu pracy lub później, jeżeli pracownik zobowiązany jest do nadgodzin.

Wymiar czasu pracy określa, ile godzin w danym okresie (np. tygodniu, miesiącu) pracownik jest zobowiązany przepracować.

Należy pamiętać, że czas dojazdu pracownika z miejsca zmaieszkania do pracy oraz powrót nie jest wliczany do czasu pracy.

Podstawowe zasady czasu pracy

Długość tygodnia pracy

Zgodnie z Kodeksem pracy, standardowy tydzień pracy w Polsce wynosi 40 godzin i jest rozłożony na 5 dni roboczych, po 8 godzin każdego dnia w przyjętym okresie rozliczeniowym. Istnieją jednak pewne wyjątki od tej reguły, na przykład w przypadku pracy zmianowej, pracy w systemie równoważnym czy pracy w systemie przerywanym.

Okres rozliczeniowy, to czas wyznaczony przez pracodawcę, w którym następuje rozliczenie liczby przepracowanych godzin, na przykład jednomiesięczny lub trzymiesięczny.

Na podstawie normy dobowej oraz normy tygodniowej, pracodawca określa ilość godzin i dni, które pracownik musi przepracować w danym okresie rozliczeniowym, czyli określa wymiar czasu pracy pracownika.

Wymiar czasu pracy pracownika oblicza się na podstawie poniższego schematu:

• mnożąc 40 godzin przez liczbę tygodni przypadających w okresie rozliczeniowym
• dodając do otrzymanej liczby godzin iloczyn 8 godzin i liczby dni pozostałych do końca okresu rozliczeniowego, przypadających od poniedziałku do piątku

Nadgodziny

Pracodawca może zlecić pracownikowi wykonanie pracy ponad ustalony wymiar czasu pracy, jednak ilość godzin nadliczbowych nie może przekroczyć 150 godzin w ciągu roku. Za każdą godzinę nadliczbową przysługuje dodatek do wynagrodzenia.

Odpoczynek dobowy oraz przerwy w pracy

Pracodawca ma obowiązek zapewnić pracownikowi w każdej dobie co najmniej 11-godzinny okres nieprzerwanego odpoczynku, zwanego odpoczynkiem dobowym. Wyróżniamy również odpoczynek tygodniowy, który mówi nam o tym, że pracownik ma prawo do co najmniej 35 godzin nieprzerwnaego odpoczynku w każdym tygodniu, który obejmuje co najmniej 11 godzin nieprzerwanego odpoczynku dobowego. Z zasady odpoczynek tygodniowy powinien przypadać w niedzielę, a w przypadku, gdy praca w niedzielę dozwolona jest ze względu na charakter zakładu pracy, odpoczynek tygodniowy może zostać wyznaczony na inny dzień tygodnia.

Pracownikowi, którego czas pracy przekracza 6 godzin, przysługuje przerwa na odpoczynek o łącznym czasie 15 minut. W przypadku, gdy czas pracy przekracza 8 godzin, przerwa na odpoczynek wynosi łącznie 30 minut.

Jakie są systemy czasu pracy

Najczęściej mówiąc o wymiarze czasu pracy myślimy o pracy w systemie podstawowym, gdzie dobowy wymiar czasu pracy wynosi 8 godzin i 40 godzin w pięciodniowym tygodniu pracy. Mimo, że jest to jeden z najpopularniejszych systemów, nie jest jedynym, który mogą stosować pracodawcy. Poniżej przedstawiamy systemy wymiaru czasu pracy, z którymi również możemy się spotkać w naszym kraju.

Równoważny system czasu pracy

Jeżeli natura pracy lub jej struktura organizacyjna to uzasadniają, możliwe jest wydłużenie dobowego wymiaru czasu pracy w zakresie:

• do 12 godzin w ramach okresu rozliczeniowego, który nie przekracza jednego miesiąca; w sytuacjach szczególnie uzasadnionych okres rozliczeniowy może być wydłużony do trzech miesięcy, a w przypadku prac, które zależą od pory roku lub warunków pogodowych, nawet do czterech miesięcy.
• w przypadku prac związanych z nadzorowaniem urządzeń lub wymagających częściowego pozostawania w gotowości do pracy, dopuszczalne jest wydłużenie dobowego wymiaru czasu pracy do 16 godzin w ramach okresu rozliczeniowego, który nie przekracza jednego miesiąca.
• dla pracowników zatrudnionych w systemie równoważnym czasu pracy zajmujących się nadzorem mienia lub ochroną osób, a także dla pracowników straży pożarnych i służb ratowniczych zakładowych, istnieje możliwość wydłużenia dobowego wymiaru czasu pracy do 24 godzin w ramach okresu rozliczeniowego, który nie przekracza jednego miesiąca. W przypadkach szczególnie uzasadnionych, okres rozliczeniowy może być wydłużony do trzech miesięcy, a w przypadku prac zależnych od pory roku lub warunków pogodowych, do czterech miesięcy.

Praca w ruchu ciągłym

Ten rodzaj czasu pracy stosuje się w sytuacji, gdy ze względu na technologię produkcji lub konieczność ciągłego zaspokajania potrzeb społeczeństwa przerwanie pracy nie jest możliwe. W takich przypadkach dopuszczalne jest wydłużenie czasu pracy do średnio 43 godzin tygodniowo w okresie rozliczeniowym nie przekraczającym czterech tygodni, z możliwością wydłużenia w niektórych dniach, w niektórych tygodniach, dobowego wymiaru czasu pracy do 12 godzin. Całkowita liczba godzin odpowiadająca wydłużonemu tygodniowemu wymiarowi czasu pracy nie może przekraczać 4 godzin na każdy tydzień okresu rozliczeniowego, w którym następuje wydłużenie czasu pracy.

System skróconego tygodnia pracy

System może być zastosowany na podstawie pisemnego wniosku złożonego przez pracownika. W tym systemie dopuszcza się możliwość pracy przez pracownika mniej niż 5 dni w tygodniu, z jednoczesnym wydłużeniem dobowego wymiaru czasu pracy do 12 godzin w okresie rozliczeniowym nie dłuższym niż jeden miesiąc.

System pracy weekendowej

Tak jak system skróconego tygodnia pracy, tak i system pracy weekendowej może być zastosowany na podstawie pisemnego wniosku złożonego przez pracownika. W tym systemie praca wykonywana jest wyłącznie w piątki, soboty, niedziele i święta, a także dopuszcza się możliwość wydłużenia dobowego wymiaru czasu pracy, ale nie więcej niż do 12 godzin w ramach okresu rozliczeniowego, który nie przekracza jednego miesiąca.

System przerywanego czasu pracy

W tym systemie z góry ustalony plan czasu pracy może przewidywać maksymalnie jedną przerwę w ciągu dnia. Czas przerwy nie jest wliczany do czasu pracy, ale pracownik ma prawo do wynagrodzenia w wysokości połowy wynagrodzenia za czas przestoju. Przerwa nie może trwać dłużej niż 5 godzin.

Warto wiedzieć! Systemu przerywanego czasu pracy nie można łączyć z równoważnym systemem czasu pracy lub jego wariantami, ani z pracą w ruchu ciągłym, z systemem skróconego tygodnia pracy i systemem pracy weekendowej. W systemie przerywanego czasu pracy nie można zatrudniać kobiet w ciąży ani pracownika opiekującego się dzieckiem poniżej czwartego roku życia – chyba że pracownik wyrazi na to zgodę.

System zadaniowego czasu pracy

Ten rodzaj czasu pracy może być wdrożony, gdy jest to uzasadnione ze względu na rodzaj pracy, jej organizację lub miejsce wykonywania pracy. W tym systemie pracodawca przydziela pracownikowi określone zadania, jednocześnie ustalając - w porozumieniu z pracownikiem - czas niezbędny do ich wykonania, z uwzględnieniem wymiaru czasu pracy wynikającego z 8-godzinnej normy dobowej czasu pracy oraz średnio 40-godzinnej normy tygodniowej w średnio pięciodniowym tygodniu pracy.

Elastyczność czasu pracy

W ostatnich latach coraz większą popularność zdobywają różnego rodzaju formy elastycznego czasu pracy. Dzięki temu pracownicy mają większy wpływ na organizację swojego czasu pracy, co może przyczynić się do poprawy ich samopoczucia i wydajności.

Poniżej prezentujemy przykłady takich form.

• Praca zdalna: forma pracy, w której pracownik wykonuje swoje obowiązki poza siedzibą pracodawcy, najczęściej w domu.
• Ruchomy czas pracy: pracownik sam decyduje, o której godzinie rozpocznie i zakończy pracę, zachowując jednak ustalony wymiar czasu pracy.
• Czas pracy skompresowany: pracownik pracuje więcej godzin w ciągu kilku dni, a następnie przez kilka dni ma wolne.

Wymiar czasu pracy w roku 2023

Wymiar czasu pracy to określona liczba godzin, które pracownik jest zobowiązany przepracować w określonym czasie, na przykład w ciągu dnia, tygodnia lub miesiąca. Jest to zazwyczaj określone w umowie o pracę i musi być zgodne z obowiązującymi przepisami prawa pracy, które mogą regulować maksymalną długość czasu pracy, przerwy, dni wolne i inne aspekty związane z czasem pracy.

Wymiar czasu pracy może dać nam informację ile mamy do przepracowania godzin w ciągu miesiąca czy roku. Na wymiar czasu pracy nie wpływają święta ustawowo wolne od pracy, a w podstawowym systemie pracy, również i weekendy.

Z ciekawostek, w roku 2023 przepracujemy łącznie 250 dni, czyli 2000 godzin. W roku 2024 popracujemy dłużej o jeden dzień, bo przypadnie nam 251 dni pracy i 2008 godzin.

Poniżej prezentujemy tabelę przedstawiającą ilość godzin i dni do przepracowania w poszczególnych miesiącach oraz ilość dni wolnych w roku 2023.

Ewidencja czasu pracy

Ewidencja czasu pracy to systematyczne notowanie i dokumentowanie czasu, jaki pracownik spędza wykonując swoje obowiązki zawodowe. Ewidencja ta zwykle obejmuje informacje takie jak: daty i godziny rozpoczęcia i zakończenia pracy, czas trwania przerw, nadgodziny, dni wolne, urlopy oraz inne okoliczności, które wpływają na czas pracy. Ewidencja czasu pracy jest niezbędna do obliczania wynagrodzenia pracowników, monitorowania ich wydajności, zarządzania projektem lub spełniania wymogów prawnych, takich jak zgodność z przepisami dotyczącymi czasu pracy.

Pracodawca jest zobowiązany do prowadzenia ewidencji czasu pracy pracownika. System ten pozwala prawidłowo ustalić wynagrodzenie oraz inne świadczenia związane z pracą.

W prawidłowym ewidencjonowaniu czasu pracy może nam pomóc elektroniczny rejestrator czasu pracy, który znacząco ułatwia rejestrowanie przepracowanych przez danego pracownika godzin.

Rejestrator czasu pracy jest niewielkim urządzeniem elektronicznym, służącym do monitorowania i rejestrowania czasu rozpoczęcia i zakończenia pracy przez pracowników. Czytnik godzin wejścia i wyjścia rejestruje czas pracy za pomocą kart RFID, odcisków palców lub indywidualnego numeru PIN przypisanego do każdego pracownika, a w niektórych modelach możliwe jest również monitorowanie w oparciu o skan twarzy.

To nowoczesne urządzenie do monitorowania czasu pracy pozwala na tworzenie raportów z obecnościami w pracy pracowników, co może wspomóc pracę pracowników kadrowo-księgowych, znacząco usprawniając proces ewidencjonowania czasu pracy.

Rejestrator czasu pracy usprawnia takie procesy jak:

• Obliczanie wynagrodzenia: Na podstawie zarejestrowanego czasu pracy można obliczyć wynagrodzenie pracownika, uwzględniając nadgodziny, przerwy i dni wolne.
• Zarządzanie obecnością: Pomoc w monitorowaniu obecności i nieobecności pracowników, co jest kluczowe dla zarządzania zasobami ludzkimi i planowania pracy.
• Zwiększanie wydajności: Monitorowanie czasu pracy może pomóc w identyfikowaniu problemów z wydajnością, takich jak spóźnienia, wcześniejsze wyjścia lub częste przerwy.

Te elektroniczne urządzenia monitorujące czas, wbrew pozorom nie są skomplikowane i do działania nie potrzebują połączenia z siecią internetową, ponieważ oferują pracę w trybie offline. Wbudowane oprogramowanie gwarantuje natychmiastową gotowość do użytku po podłączeniu do źródła zasilania. Urządzenie to wyposażone jest w wewnętrzną pamięć, która przechowuje wszystkie informacje dotyczące ewidencjonowania czasu pracy zatrudnionych pracowników.

Dodatkowo, czytnik godzin wejścia i wyjścia można wykorzystać jako urządzenie służące do zarządzania dostępem do poszczególnych budynków, co chroni zasoby firmy przed osobami nieuprawnionymi.

W ofercie naszego sklepu internetowego HDWR znajdą Państwo szeroką ofertę różnego rodzaju rejestratorów czasu pracy, które oferują rejestrację godzin wejść i wyjść za pomocą numeru PIN, odcisku palca, karty RFID, a nawet skanowania twarzy.

Podsumowanie

Wymiar czasu pracy w Polsce w 2023 roku pozostał bez większych zmian w porównaniu z latami poprzednimi. Standardowy tydzień pracy wynosi 40 godzin, jednak istnieją różne formy elastycznego czasu pracy, które pozwalają na dostosowanie organizacji czasu pracy do indywidualnych potrzeb pracowników. Odpowiednia organizacja czasu pracy jest kluczowa dla zachowania równowagi między życiem zawodowym a prywatnym i wpływa na nasze samopoczucie i wydajność.